Een woning van piepschuim? Dat lijkt misschien moeilijk te geloven, maar polystyreen – kortweg (E)PS – zou weleens de toekomst kunnen zijn. Vanaf eind 2017 werkt Heilijgers met enkele partners aan een nieuwe bouwmethode waarbij beton en steen grotendeels vervangen worden door EPS-schuim. Het plan is om de eerste seriematige PS-woningbouw te realiseren. De locatie hiervoor is in de gemeente Amersfoort gevonden.
Het team dat aan de bouwmethode werkt bestaat naast medewerkers van Heilijgers uit Schokker Advies Bouw en Bureau Nieman. Het Toekomstfonds Duurzame Ontwikkeling van de Gemeente Amersfoort steunt dit met een bijdrage.
Radicaal anders kijken
Om de geformuleerde klimaatdoelstellingen te bereiken moet het radicaal anders. Dat is de drijver achter deze piepjonge innovatie. Het is de ambitie om materiaalgebruik en de CO2-emissie tijdens de bouw met 70% te reduceren. De bouwkosten liggen op een beduidend lager niveau. Daarmee levert Heilijgers een belangrijke oplossing voor de grote vraag naar betaalbare woningen.
De energieprestatie van woningen die gebouwd worden volgens deze bouwmethode is vergelijkbaar of beter dan die van NOM-woningen. De woningen zijn erg comfortabel en gebruiken slechts een paar honderd kWh stroom voor verwarming en koeling en zijn buitengewoon luchtdicht (hoge Qv10-waarde).
Het PS-principe is daarmee klaar voor de toekomst. Zeker wanneer ook de CO2-uitstoot tijdens de productie zal worden meegerekend in de footprint. Op dit moment gebeurt dat nog niet, maar dat is een kwestie van tijd.
Behaaglijk gevoel
Volgens commercieel directeur Herman Broekhuizen heeft de PS-woning zo z’n eigen wetten: “In feite bedenk je iets voor de wereld van morgen, met de kennis van vandaag en de ervaring van gisteren. Neem bijvoorbeeld verwarmings- en ventilatietechniek. Die is berekend op steen en ‘doorstroom’. Polystyreen kent echter geen warmteabsorptie. Waar een stenen huis warm of koud uitstraalt, geldt dat niet voor polystyreen. De woning is door z’n luchtdichtheid en materiaal snel opgewarmd en afgekoeld. Je vraagt je dan af ‘heeft traditionele verwarming zin?’ Mijn idee is: zoek het in de footprint. Kortstondig elektrisch kan dan wel degelijk een optie zijn. Maar misschien heb ik wel genoeg aan 18 graden voor hetzelfde behaaglijke gevoel. Daar kom je alleen achter door uitgebreid te testen. Ik vind het geweldig om alle denkbare kennis aan tafel te krijgen en samen oplossingen te vinden. Tegelijk wordt het intensief als aan zo’n droom een deadline komt te hangen.”
Gelukkig tonen de vlakjes op het planbord met daarop de mijlpalen mock-up, bouwbesluit en realisatie steeds minder ‘rood’ (hobbel) en steeds meer ‘groen’ (gefikst) of ‘geel’ (suggestie).
Van idee naar realisatie
De PS-woning heeft inmiddels een stevige weg afgelegd. Zo werd in Polen een Proof Of Concept gerealiseerd. In dit vrijstaande casco werd de ruwbouw toegepast, waarin de juiste constructieverhoudingen tussen PS- en betonversterkingen werd bepaald. Daarna startten de simultane trajecten voor geluidswering, brandveiligheid en hernieuwbare energievoorziening. De grootste uitdaging ligt in de sprong van een vrijstaande woning naar betaalbare rijwoningen.
Burengerucht
Level Acoustics op het terrein van de TU Eindhoven maakte proefopstellingen om de dempingswaarde van het polystyreen te meten. Deze was aanvankelijk aan de lage kant. Door het materiaal te profileren, te coaten en ook een isolerende laag tussen de ‘burenmuren’ in te bouwen, kon dit binnen de bandbreedte worden gebracht. Bij de paragraaf brandwerendheid uit het bouwbesluit lag de uitdaging in de constructieve hoek. Vragen als doorslag en behoud van belendende constructies van de EPS-woning zijn hierbij getackeld. Tot slot de energiebehoefte. De hoeveelheid warm tapwater en het gebruik van huishoudelijke toestellen bepalen nu het uiteindelijke energieverbruik. De installaties zijn op dit verbruik afgestemd en de PV-panelen op het dak voorzien in de energieopwekking, voldoende om ook in mobiliteit te voorzien.
De PS-woning gaat daarmee de laatste testfase in. In een loods achter broedplaats De WAR! aan de Geldersestraat in Amersfoort is een hoekhuis opgebouwd: “We hebben hier belangstellenden en bouwpartners in het echt laten zien hoe de woning in elkaar zit, hoe deze zal worden afgewerkt en hoe het voelt om hierin te wonen. Met de gemeente zetten we momenteel de laatste puntjes op de i rond de locatie van het eerste woonklare project van vier woningen. Ik kan niet zeggen ‘dat piepen we even’, maar we verheugen ons wel enorm op deze primeur in seriematige woningbouw en op een mooie toekomst voor dit concept.”
